021-Asbaabun-Nuzuwl: Al-Anbiyaa Aayah 98-103: إِنَّكُمْ وَمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّـهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنتُمْ لَهَا وَارِدُونَ

[1] Baadhi Ya Wapokezi:

• Abu Yahyaa, ni Miswda’u. ‘Ammaar Ad-Duhniy kasema: “Miswda’u alikuwa anamjua Ibn ‘Abbaas”. Ibn Hibaan kasema katika Adh-Dhwu’afaa: “Alikuwa akienda kinyume na Riwaayah zilizothibiti, na anabaki pweke na Riwaayah zilizo Munkar”, akikhtasir toka Tahdhiyb At-Tahdhiyb. Naye ni katika wapokezi wa Muslim. Inaonyesha kuwa Hadiyth yake inashuka chini ya kiwango cha Uhasan, lakini inafaa katika Hadiyth Shawaahid (zenye matini moja na maana moja lakini zimesimuliwa na Maswahaba wawili tofauti) na Mutaaba’aat (zenye matini moja na maana moja lakini zimesimuliwa na Swahaba huyo huyo mmoja).

• Abu Raziyn ni Mas-‘uwd bin Maalik. Abu Zur-‘atah amemthibitisha kama ilivyo katika Tahdhiyb At-Tahdhiyb.

• ‘Ubayd bin Rijaal. Huyu, Muhammad bin Ayyuwb Al-Madhwaahiriy ameandika wasifu wake katika Taraajumu Sharhi Ma’aaniy Al-Aathaar, lakini kamweleza kwa ufinyu mno. Lakini katika Al-Ikmaal Mujallad wa nne ukurasa wa 33, ‘Ubayd bin Muhammad bin Muwsaa muuza nguo na mwadhini anajulikana kama ‘Ubayd bin Rijaal ambaye anasimulia toka kwa Yahyaa bin Bukayr na Ahmad bin Swaaleh na wengineo. Abu Twaalib Al-Haafidh, Al-Miswriyy na wengineo wamesimulia kutoka kwake.

• Al-Mu’alliq ameongeza: “Ibn Yuwnus ‘Ubayd bin Muhammad Muwsaa muuza nguo na mwadhini alikuwa na kun-ya ya Abul Qaasim akijulikana kama ‘Ubayd bin Rijaal mpaka mwisho wa aliyoyaeleza”.

Na katika Tabswiyrul Muntabah imeelezwa kwamba ‘Ubayd bin Rijaal ambaye ni Sheikh wa At-Twabaraaniy amemsikia Yahyaa bin Bukayr.

Ninasema: “Jina lake ni Muhammad bin Muhammad bin Muwsaa muuza nguo na mwadhini, na ‘Ubayd ndio laqabu yake. Inavyoonyesha ni kuwa hali yake imefichika kwa kuwa hajathibitishwa. Watu wengi wamesimulia toka kwake lakini Hadiyth imekuja bila kupitia kwake kama tutakavyokuja kuona katika Suwrat Az-Zukhruf In Shaa Allaah”.

Na kama ilivyo kwa At-Twabaraaniy katika Al-Kabiyr Mujallad wa 12 ukurasa 153 amesema (Rahimahu-Allaah): “Ametuhadithia Mu’aadh bin Al-Muthannaa, amehadithia ‘Aliy bin Al-Madiyniy, amehadithia Yahyaa bin Aadam toka kwa Abu Bakr bin ‘Ayyaash toka kwa ‘Aaswim bin Bihidlah toka kwa Abu Raziyn toka kwa Ibn ‘Abbaas”, kisha akaitaja. Lakini amedondoshwa kutoka kwake Abu Yahyaa. Hivyo hiyo inazingatiwa kuwa ni kasoro kwa Hadiyth iliyotangulia, lakini kasoro yenyewe si ya kudhuru kwa kuwa waliomwongeza (waliomtaja) Abu Yahyaa ni wengi”.

Njia (Sanad) ya pili ya Hadiyth:

Al-Imaam At-Twahaawiy (Rahimahu-Allaah) amesema katika Mujallad wa kwanza ukurasa wa 432: “Ametuhadithia Ahmad bin Daawuwd, ametuhadithia Ibraahiym bin Muhammad bin ‘Ar-‘arah, ametuhadithia Yaziyd bin Abiy Hakiym, ametuhadithia Hakam bin Abaan toka kwa ‘Ikrimah toka kwa Ibn ‘Abbaas”, kisha akataja mfanowe katika ukurasa wa 137.

Baadhi Ya Wapokezi:

Ahmad bin Daawuwd Ibn Muwsaa. Ibn Yuwnus na Ibn Al-Jawziy wamemthibitisha kama ilivyo katika Taraajum Al-Akhbaar, na wapokezi waliosalia ni katika wapokezi wa At-Tahdhiyb, amewashusha ngazi ya kuifanya Hadiyth yake kuwa Hasan. Hivyo Hadiyth kwa njia (upokezi) ya kwanza ni Swahiyh Lighayrihi. Allaah Ndiye Ajuaye Zaidi.

Njia ya tatu (Sanad) hadi kwa Ibn ‘Abbaas (رضي الله عنهما)

Al-Imaam At-Twahaawiy (Rahimahu-Allaah) amesema katika Mushkilul Aathaar Mujallad wa kwanza ukurasa wa 431: ”Ametuhadithia Abu Umayyah, ametuhadithia Muhammad bin As Swalt, ametuhadithia Abu Kudaynah toka kwa ‘Atwaa bin As-Saaib toka kwa Sa’iyd bin Jubayr toka kwa Ibn ‘Abbaas”, kisha akataja mfanowe.

Al-Khatwiyb ameitaja Hadiyth hii katika Al-Faqiyhu wal Mutafaqqihu katika ukurasa wa 70 toka kwa Sheikh wake Abu Sa’iyd Muhammad bin Muwsaa As-Swayrafiy. “Ametuhadithia Abul ‘Abbaas Muhammad bin Ya’aquwb Al-Aswamm, ametuhadithia Abu Umayyah At-Twarsuwsiy”, wakaitaja baadhi ya wapokezi ambao wanahitaji kuchunguzwa. Abu Umayyah ndiye Muhammad bin Ibraahiym At-Twarsuwsiy Al-Haafidh (aliyehifadhi Hadiyth nyingi, mutuwn na asaaniyd). Ibn Hibaan amesema kuwa aliingia Misri na kuwasomea Hadiyth toka kichwani bila kitabu na kukosea. Nami hainifurahishi kutoa dalili kwa kutumia Hadiyth zake isipokuwa zile tu alizozielezea toka kwenye kitabu chake.

Na ‘Atwaa bin As-Saaib hifdhi yake ilidorora, na Abu Kudaynah si katika waliopokea toka kwake kabla ya mdororo huo, lakini yeye ni mutaabi’u (mshiriki) kama unavyoona. Yeye na Muhammad bin Ibraahiym kama Hadiyth haikutolewa toka kitabu chake, basi wawili hawa wanafaa katika Shawaahid na Mutaaba’aat.

Njia (Sanad) ya nne hadi kwa Ibn ‘Abbaas (رضي الله عنهما):

Al-Imaam Abu ‘Abdillaah Al-Haakim (Rahimahu-Allaah) amesema katika Mujallad wa pili ukurasa 384: “Ametuhadithia Abul ‘Abbaas Qaasim bin Al-Qaasim As-Sayyaariy, ametuhadithia Muhammad bin Muwsaa bin Haatim, ametuhadithia ‘Aliy bin Al-Hasan bin Shaqiyq, ametuhadithia Al-Husayn bin Waaqid toka kwa Yaziyd An-Nahwiy toka kwa ‘Ikrimah toka kwa Ibn ‘Abbaas”, akataja mfanowe. Amesema Isnaad yake ni swahiyh, na wala hawakumkhariji.

Muhammad bin Muwsaa bin Haatim ndiye Al-Qaashaaniy (mchoraji wa kauri) katika Lisaan Al-Miyzaan inayoeleza kuwa msimulizi toka kwake ni Al-Qaasim As-Sayyaariy ambaye amesema: “Mimi sihusiki na agano lake”. Ibn Abiy Sam-’aan amesema: “Muhammad bin ‘Aliy Al-Haafidh alikuwa akimwelezea kwa picha hasi”.